مقدمه:
لازمه سلامتی رسیدن به یک سبک زندگی سالم است. اساس تندرستی و مولفه های سبک زندگی سالم بر ورزش و غذا و خواب و مدیریت استرس استوار است. دیابت یک بیماری مرکب از عوامل ژنتیکی و محیطی است و نقطه مشترک همه انواع دیابت، افزایش قند خون است که باعث فعال شدن مسیرهای التهابی و ضایعات چشمی، عصبی و … می گردد. لذا نقطه شروع اکثر اختلالات افزایش قند خون است و هدف داروها کاهش قند خون می باشد تا عوارض را به حداقل برساند. مسیر انتقال گلوکز به سلولها: سلولها به ۲ روش گلوکز را برداشت می کنند. برخی مانند سلولهای کبدی و سلولهای عضلانی و سلولهای چربی به کمک انسولین قادرند قند را از خون به سلول ها وارد کنند و برخی مانند سلولهای عصبی و مغزی و سلولهای خونی بدون نیاز به انسولین قند را وارد سلول می کنند. فعالیت ورزشی از راههای مختلف می تواند باعث افزایش ورود گلوکز به درون سلولها گردد.
فواید ورزش در کاهش قند خون:
فعالیتهای ورزشی باعث افزایش انقباض عضلانی می گردد که آن هم به افزایش کلسیم در سلولها و افزایش AMP شده و در نتیجه میزان برداشت قند به داخل سلولهای عضلانی افزایش می یابد. البته این تنها اثر مثبت فعالیتهای ورزشی در قند خون فرد دیابتی نمیباشد.
فعالیت ورزشی به دنبال آن انقباضات عضلانی باعث ترشحاتی در عضلات میگردد که وارد خون می شود و روی بافت چربی اثر کرده و چربیها را اکسید کرده و آنها را به چربیهای قهوه ای تبدیل می کند و این چربیهای قهوه ای باعث افزایش حساسیت بدن به انسولین می گردد و سوخت و ساز بدن نیز افزایش و به دنبال آن برداشت گلوکز نیز افزایش می یابد. چربیهای قهوه ای باعث کاهش ترشح عوامل التهابی می شود و ضمنا میزان مصرف انرژی در بدن افزایش یافته و وزن فرد کاهش می یابد و مقاومت به انسولین کاهش می یابد که همه این موارد به نفع افراد دیابتی می باشد. از طرفی فعالیت ورزشی ترشح عوامل پیش التهابی را مهار و باعث تقویت سیستم ایمنی فرد دیابتی می گردد. وقتی عوامل التهابی در فرد دیابتی مهار می شود عوارض عروقی و آترواسکلروز در این بیماران به حداقل کاهش می یابد. از طرفی فعالیت بدنی باعث افزایش قدرت آنتی اکسیدانی بدن و سبب خنثی شدن و دفع رادیکالهای آزاد از بدن فرد می گردد. درحالیکه بیماری دیابت باعث افزایش استرس اکسیداتیو در بدن فرد دیابتی می گردد. پس تاثیرات مثبت فعالیت بدنی در فرد دیابتی می تواند ضروری و حیاتی باشد. از دیگر اثرات مثبت فعالیت ورزشی افزایشکیفیت و کارائی نیروگاه سلولها یعنی میتوکندری می باشد. چون در فرد دیابتی کارائی میتو کندری پایین است و گلوکز را به انرژی تبدیل نمی کند. ولی فعالیت ورزشی باعث افزایش میتوکندریها شده و میزان برداشت قند توسط سلولها افزایش و سوخت و ساز بدن افزایش می یابد.
فعالیت هوازی یا فعالیتهای استقامتی:
فعالیتهایورزششی هوازی مانند پیاده روی در طولانی مدت باعث می شود فرد دیابتی دچار تحلیل عضلانی گردد و این زمانی رخ می دهد که فرد بیش از ۱ ساعت در روز چنین فعالیت داشته باشد وچون عضلات مصرف کننده عمده گلوکز در بدن میباشند با تحلیل عضلات، برداشت قند از خون کاهش می یاب. بنابراین توصیه می شود افراد دیابتی علاوه بر فعالیت هوازی به فعالیتهای استقامتی برای تقویت عضلات خود بپردازند و هرچه توده عضلانی بیشتر باشد تراکم استخوانی هم بالا خواهد بود و ورزش استقامتی روی بافت چربی و بافت استخوانی اثر مثبت می گذارد. از دیگر اثرات مثبت فعالیتهای ورزشی این است که باعث می شود فرد دیابتی دیگر تاخیر در به خواب رفتن شبانه را تجربه نکند و خواب عمیق داشته باشدو کیفیت و کمیت خوابش بهبود یابد.